Oligopol, az sayıda büyük firmanın piyasaya hakim olduğu bir piyasa yapısıdır. "Oligopol" kelimesi Yunanca "az" anlamına gelen "oligo" ve "satmak" anlamına gelen "kutup" kelimelerinden türetilmiştir. Oligopolistik bir piyasada, firmalar arasında yüksek derecede karşılıklı bağımlılık vardır. Bu, bir firmanın eylemlerinin diğerlerini etkileyebileceği ve bunun tersi olabileceği anlamına gelir. Bu makale oligopolün tanımını, oligopolün özelliklerini ve oligopol örneklerini tartışacaktır.
Oligopol'e Giriş
Oligopol, az sayıda büyük firmanın piyasaya hakim olması durumunda ortaya çıkan bir piyasa yapısıdır. Bu, pazardaki birkaç firmanın ürün veya hizmetin fiyatlandırması ve arzı üzerinde bir dereceye kadar kontrole sahip olduğu anlamına gelir. Sonuç olarak, firmalar birbirine oldukça bağımlıdır ve birbirlerinin karlılığını etkileyebilir.
Bir oligopol piyasası, yüksek giriş engelleri, sınırlı rekabet ve fiyatlandırma gücü ile karakterize edilir. Bu tür piyasa yapısı petrol ve gaz, telekomünikasyon, havayolları ve bankacılık gibi sektörlerde görülebilir. Bir oligopoldeki firmalar, arz ve talep seviyelerini değiştirerek piyasa fiyatını etkileme gücüne sahiptir.
Oligopolün Özellikleri
Oligopol piyasaların dört temel özelliği vardır. Birincisi, piyasada birkaç büyük firma var. İkincisi, firmalar birbirine oldukça bağımlıdır, yani bir firmanın eylemleri diğerlerini etkileyebilir. Üçüncüsü, firmalar ürün veya hizmetin fiyatlandırılması ve arzı üzerinde bir dereceye kadar kontrole sahiptir. Son olarak, yeni firmaların pazara girmesini zorlaştıran yüksek giriş engelleri vardır.
Bir oligopoldeki firmalar birbirine oldukça bağımlıdır ve karar verirken rakiplerinin eylemlerini dikkate almak zorundadır. Bu, rakiplerinin ürünlerini nasıl fiyatlandırdığını ve ne kadar ürettiklerini dikkate almaları gerektiği anlamına gelir.
Ek olarak, bir oligopoldeki firmalar, ürün veya hizmetin fiyatlandırması ve arzı üzerinde bir dereceye kadar kontrole sahiptir. Bu, arz ve talep seviyelerini değiştirerek piyasa fiyatını etkileyebilecekleri anlamına gelir.
Oligopol Örnekleri
Bir oligopolün en ünlü örneklerinden biri petrol ve gaz endüstrisidir. Bu sektöre ExxonMobil, Chevron ve BP gibi birkaç büyük firma hakimdir. Bu firmalar, petrol ve gazın fiyatlandırılması ve arzı üzerinde önemli kontrole sahiptir ve birbirlerine oldukça bağımlıdırlar.
Bir oligopolün başka bir örneği telekomünikasyon endüstrisidir. Bu sektöre AT&T, Verizon ve T-Mobile gibi birkaç büyük firma hakimdir. Bu firmalar, telekomünikasyon hizmetlerinin fiyatlandırması ve arzı üzerinde önemli kontrole sahiptir ve oldukça birbirine bağımlıdır.
Bankacılık sektörü de bir oligopol örneğidir. Bu sektöre Bank of America, Wells Fargo ve JPMorgan Chase gibi birkaç büyük firma hakimdir. Bu firmalar, bankacılık hizmetlerinin fiyatlandırması ve arzı üzerinde önemli kontrole sahiptir ve oldukça birbirine bağımlıdır.
İşbirlikçi Oligopol
İşbirlikçi bir oligopol, firmaların karlarını artırmak için işbirliği yaptığı bir oligopoldür. Bu, firmaların işbirliği yapmayı ve hepsinin yararına olan fiyatları ve üretim seviyelerini belirlemeyi kabul ettikleri anlamına gelir. Gizli anlaşma çoğu ülkede yasa dışıdır ve firmalar, gizli anlaşma yaptıkları tespit edilirse ağır para cezaları ve diğer cezalarla karşı karşıya kalabilir.
Bir oligopolde gizli anlaşma mümkündür çünkü firmalar birbirine bağımlıdır ve birbirlerinin karlılığını etkileyebilir. Gizli anlaşmalı oligopoller genellikle istikrarlıdır, çünkü firmalar karlarını maksimize etmek için anlaşmayı sürdürme güdüsüne sahiptir.
Oligopol Giriş Engelleri
Oligopol piyasalar ayrıca yüksek giriş engellerine sahip olma eğilimindedir. Bu, yeni firmaların pazara girmesinin ve mevcut firmalarla rekabet etmesinin zor olduğu anlamına gelir. Giriş engelleri, pazara girme maliyetinden, mevcut firmalarla rekabet etme maliyetinden veya özel bilgi veya kaynaklara sahip olma ihtiyacından kaynaklanabilir.
Bu giriş engelleri, yeni firmaların pazara girmesini zorlaştırmakta, bu da mevcut firmaların pazar güçlerini korumalarına olanak sağlamaktadır. Bu, yeni firmaların mevcut firmalarla rekabet etmesini zorlaştırır ve tüketiciler için daha yüksek fiyatlara yol açabilir.
Oligopol Türleri
Üç ana oligopol türü vardır: saf oligopol, farklılaştırılmış oligopol ve tekelci rekabet.
1 numara. Saf Oligopol
Saf bir oligopol, firmaların aynı ürünü veya hizmeti ürettiği bir oligopoldür. Bu, firmaların yalnızca fiyat üzerinden rekabet ettikleri ve ürünlerin birbirinin tam ikamesi olduğu anlamına gelir. Bu, firmaların en düşük fiyatı sunmak için rekabet ettiği bir fiyat savaşına yol açabilir.
2 numara. Farklılaşmış Oligopol
Farklılaştırılmış bir oligopol, firmaların farklı ürün veya hizmetler ürettiği bir oligopoldür. Bu, firmaların hem fiyat hem de ürün kalitesi açısından rekabet ettiği anlamına gelir. Bu, firmaların en kaliteli ürünü sunmak için rekabet ettiği bir kalite savaşına yol açabilir.
#3. Tekelci Oligopol
Tekelci rekabet, firmaların benzer ancak aynı olmayan ürün veya hizmetler ürettiği bir oligopoldür. Bu, firmaların hem fiyat hem de ürün farklılaştırması konusunda rekabet ettiği anlamına gelir. Bu, firmaların en farklılaştırılmış ürünü sunmak için rekabet ettiği bir farklılaşma savaşına yol açabilir.
Dört Oligopol Modeli
Dört ana oligopol modeli vardır: Cournot modeli, Bertrand modeli, Stackelberg modeli ve karışık talep modeli.
1 numara. Cournot Modeli
Cournot modeli, firmaların miktar üzerinden rekabet ettiği bir oligopol modelidir. Bu, firmaların çıktı seviyelerini rakiplerinin çıktı seviyelerine göre belirledikleri anlamına gelir. En yüksek çıktıya sahip olan firma en yüksek karı elde edecektir.
2 numara. Bertrand Modeli
Bertrand modeli, firmaların fiyat üzerinden rekabet ettiği bir oligopol modelidir. Bu, firmaların fiyatlarını rakiplerinin fiyatlarına göre belirlediği anlamına gelir. En düşük fiyatı veren firma en yüksek karı elde edecektir.
#3. Stackelberg Modeli
Stackelberg modeli, bir firmanın "lider" olarak hareket ettiği ve diğer firmaların "takipçiler" olarak hareket ettiği bir oligopol modelidir. Lider firma önce çıktı seviyesini belirler ve ardından takipçi firmalar çıktı seviyelerini liderlere göre belirler. Lider firma en yüksek karı elde edecek.
#4. Kinked-Talep Modeli
Kinked talep modeli, firmaların fiyatları yüksek tutma güdüsüne sahip olduğu bir oligopol modelidir. Çünkü firmalar fiyatlarını düşürürlerse rakiplerinin de aynı yolu izleyeceğinden ve fiyatları bir daha yükseltemeyeceklerinden korkarlar.
Coca-Cola bir Oligopol mü?
Coca-Cola bir oligopol örneğidir. Bunun nedeni, ürününün fiyatlandırması ve arzı üzerinde önemli kontrole sahip büyük bir firma olmasıdır. Ayrıca, pazara girişte yüksek engeller vardır ve bu da yeni firmaların Coca-Cola ile rekabet etmesini zorlaştırmaktadır.
Bir Oligopolün Üç Koşulu Nedir?
Bir oligopolün üç koşulu, pazardaki az sayıda büyük firma, yüksek giriş engelleri ve firmaların birbirine yüksek oranda bağımlı olmasıdır. Bu koşullar, yeni firmaların pazara girmesini zorlaştırmakta, bu da mevcut firmaların pazar güçlerini korumalarını sağlamaktadır.
Oligopoller Neden Kararlıdır?
Böyle bir grubun neden istikrarlı olduğu ilgi çekici bir sorudur. Firmalar, işbirliğinin faydalarının ekonomik rekabetin maliyetlerinden daha ağır bastığını görmeli ve ardından rekabet etmemeyi kabul etmeli ve bunun yerine işbirliğinin faydalarına odaklanmalıdır. Firmalar, ayın evrelerini kullanmak gibi, fiyat sabitleme görüntüsünden kaçınmak için yaratıcı yollar bulmuşlardır. Fiyat sabitleme, serbest piyasa güçlerinin belirlemesine izin vermek yerine fiyatları belirleme eylemidir. Firmalar ayrıca tanınmış bir fiyat liderini takip edebilir; lider fiyatları yükselttiğinde diğerleri onu takip edecektir.
Bir Oligopolün Olumsuz Sonuçlarından Bazıları Nelerdir?
Birkaç şirket önemli pazar kontrolüne sahip olduğunda bir oligopol oluşur. Bu şirketler, birbirleriyle anlaşarak fiyatları kontrol edebilir ve bu da rekabetçi olmayan piyasa fiyatlarına neden olabilir. Diğer olumsuz etkiler arasında pazara yeni girenlerin sınırlanması ve inovasyonun azalması sayılabilir. Petrol şirketleri, demiryolu şirketleri, kablosuz taşıyıcılar ve büyük teknolojinin hepsinin oligopolleri var.
Endüstrilerdeki Potansiyel Oligopoller
Oligopoller tarih boyunca çelik üretimi, petrol, demiryolları, lastik üretimi, bakkal zincirleri ve kablosuz taşıyıcılar dahil olmak üzere çeşitli endüstrilerde var olmuştur. Havayolları ve ilaç, oligopol yapıya sahip diğer iki endüstridir.
Amerika Birleşik Devletleri'nde, en dikkate değer oligopollerden bazıları film ve televizyon prodüksiyonu, kayıtlı müzik, kablosuz taşıyıcılar ve havayollarıdır. 1980'lerden bu yana, iki veya üç firmanın hakim olduğu endüstriler daha yaygın hale geldi. Endüstri konsolidasyonu, büyük oyuncular arasındaki birleşme anlaşmalarının bir sonucu olarak meydana geldi.
Bu endüstriler arasındaki ortak payda, yüksek giriş engellerine sahip olmalarıdır. Genellikle büyük bir başlangıç sermayesi yatırımı gerektirirler (örneğin, bir uçak inşa etmek veya satın almak veya uyuşturucu geliştirmek ve pazarlamak için) ve/veya patentler ve ticari markalar gibi, rakipleri fiilen dışarıda tutan ve yerleşikleri destekleyen fikri mülkiyet korumalarından yararlanırlar.
Tüccarlar, oligopolistik endüstrilerde potansiyel ticaret çiftleri bulabilirler.
Güncel Oligopol Örnekleri
Bugün birkaç iyi bilinen oligopol var. Kilit endüstrilerde veya sektörlerde tanınmış veya bilinen isimler bunlar arasındadır.
1 numara. Medya
Ulusal kitle iletişim araçları ve haber kaynakları, ABD medya kuruluşlarının çoğunluğuna sahip olan yalnızca dört şirketle, bir oligopolün en iyi örneğidir:
- AT & T
- Comcast'in (CMCSA)
- Charter İletişimi, Walt Disney Company (DIS)
Akışlı medyanın yükselişiyle birlikte, Amazon ve Netflix gibi yeni oyuncular son zamanlarda mücadeleye girdi, ancak daha küçük oyuncular dışarıda bırakıldı.
2 numara. Büyük Teknoloji
Akıllı telefon ve bilgisayar işletim sistemleri, büyük teknolojideki oligopollerin başlıca örnekleridir. Akıllı telefon işletim sistemlerine Apple iOS ve Google Android, bilgisayar işletim sistemlerine ise Apple ve Microsoft Windows hakimdir.
İnternet ayrıca Google, Meta (eski adıyla Facebook) ve Amazon'un hakim olduğu büyük teknolojinin hakimiyetindedir.
#3. otomobil üreticileri
Amerika Birleşik Devletleri'ndeki en büyük üç otomobil üreticisinin Ford (F), General Motors (GM) ve Stellantis (Chrysler'in birleşmeler yoluyla yeni yinelemesi) olduğu otomobil üretimi bir başka oligopol örneğidir. Toyota, Honda, Volkswagen Group ve Renault-Nissan-Mitsubishi dünyanın en iyi otomobil üreticileri arasındadır.
#4. Telekom
Bir zamanlar tekelci bir şirket olan AT&T, antitröst kararının bir sonucu olarak birkaç "Bebek Zil"e bölündü.
Verizon (VZ), T-Mobile (TMUS) ve AT&T'yi içeren bu şirketler artık sabit hat ve cep telefonu sağlayıcı alanında (T) bir oligopole sahip.
#5. Eğlence
Hollywood, aralarından seçim yapabileceğiniz yalnızca birkaç film stüdyosu, dağıtım şirketi ve tiyatro zinciri ile uzun süredir bir oligopol olmuştur. Universal Music Group, Sony ve Warner dahil olmak üzere müzik eğlence endüstrisine yalnızca birkaç şirket hakimdir.
#6. hava Yolları
Bugün Amerika Birleşik Devletleri'ndeki havayolu endüstrisi tartışmalı bir şekilde bir oligopoldür. 2021 itibariyle, dört büyük iç hat havayolu tüm iç hat yolcularının %65'inden biraz fazlasını uçuyor: American Airlines Inc. (AAL), Delta Air Lines Inc. (DAL), Southwest Airlines (LUV) ve United Airlines Holdings Inc. (UAL) ).
diğer İşletmeler
Yukarıdaki örnekler en bariz örnekler arasındadır, ancak ekonominin geniş bir alanında yalnızca birkaç büyük oyuncu olması muhtemeldir. Gıda üreticileri, kimya şirketleri, giyim şirketleri ve süpermarket zincirleri, dikkat edilmesi gerekenlerden sadece birkaçı.
Sonuç
Sonuç olarak, bir oligopol, az sayıda büyük firmanın piyasaya hakim olması durumunda ortaya çıkan bir piyasa yapısıdır. Bu tür piyasa yapısı, yüksek giriş engelleri, sınırlı rekabet ve fiyatlandırma gücü ile karakterize edilir. Oligopol örnekleri arasında petrol ve gaz endüstrisi, telekomünikasyon endüstrisi ve bankacılık endüstrisi yer alır. Oligopolün dört ana modeli Cournot modeli, Bertrand modeli, Stackelberg modeli ve dolaşmış talep modelidir.
Genel olarak, oligopol anlamak için önemli bir piyasa yapısıdır ve ekonominin en önemli unsurlarından biridir. Oligopolün özelliklerini ve modellerini anlamak, işinizde bilinçli kararlar almanıza yardımcı olabilir.
İlgili Makaleler
- FİYATSIZ REKABET NEDİR? En İyi Stratejiler, Örnekler, Artıları ve Eksileri
- Şimdi İletişim Becerilerinizi Nasıl Geliştirirsiniz!!! (Faydalı İpuçları)
- TEDARİKÇİLERİN PAZARLIK GÜCÜ: Nedir ve Nasıl Çalışır
- Stratejik insan kaynakları yönetimi
Referanslar
